Hukuk reformu kapsamında üzerinde çalışılan 4. Yargı Paketi’nin ayrıntıları belli oldu. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay başkanlığında düzenlenen 4. Yargı Paketi Toplantısında paketle ilgili son taslak hazırlandı. Basına yansıyan haberlere göre 4. Yargı Paketi 32 maddeden oluşacak. Paketin önümüzdeki günlerde Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulması bekleniyor. Basına taslağı yansıyan yönüyle 4. Yargı Paketinde bulunan değişiklik önerileri aşağıda dikkatinize sunulur.

1- Kadına Şiddetin Önlenmesi Amacıyla Kapsam Genişletiliyor
Eşe karşı işlenen suçlarla ilgili olarak kanunda öngörülen cezayı arttıran nitelikli haller, boşanmış eşi de kapsayacak biçimde genişletiliyor. Bilindiği üzere kasten öldürme, kasten yaralama, eziyet, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçlarının eşe karşı işlenmesi halinde cezada artırım uygulanıyordu. Düzenleme kanunlaşırsa bu nitelikli haller artık suçun eski eşe karşı işlenmesi halinde de uygulanacak.

2- Koruma Tedbirlerinde Düzenlemeye Gidiliyor
Tutuklama ve Adli Kontrol tedbirleri Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde Türkiye’nin önüne en çıkan konulardandır. 4. Yargı Paketinde bu durumu önlemek amacıyla tutuklama ve adli kontrol tedbirlerine ilişkin yeni düzenlemeler öngörülüyor.
-Adli Kontrol tedbirine 2 senelik üst sınır getirilecek. Konutu terk etmeme tedbirinin varlığı halinde, kişinin ev hapsinde geçirdiği her 2 gün, mahkûmiyet süresinden 1 gün olacak şekilde mahsup edilecek. Yurt dışına çıkış yasağının varlığı halinde -tıpkı tutuklama tedbirindeki uygulamaya benzer şekilde- 4 ayda bir tedbirin gerekliliğine ilişkin denetleme yapılarak karar verilecek.
-Mevcut düzenlemeye göre Sulh Ceza Hâkimlikleri tarafından verilen tutuklama kararlarına yapılan itirazları kanundaki düzenlemede belirlenen bir diğer Sulh Ceza Hâkimliği inceliyordu. Yeni düzenlemede ise “dikey denetim” öngörülüyor. Eğer tasarı kanunlaşırsa Sulh Ceza Hâkimlikleri tarafından verilen tutuklama kararlarını Asliye Ceza ve Ağır Ceza Mahkemeleri inceleyecek.
-Mevcut düzenlemeye göre CMK 100/3’te sayılan katalog suçların işlendiği hususunda kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı halinde, tutuklama nedeninin varlığı kabul ediliyordu. Basına yansıyan maddelerden biri de katalog suçlarda verilecek olan tutuklama kararlarında “somut delil” şartının aranmasıdır. Özellikle uygulamada karşılaşılan önemli sorunlardan bir tanesi olarak, katalog suçların varlığı halinde kuvvetli şüphe değerlendirmesi yapmadan matbu sebeplerle tutuklama kararı verilmesi gibi durumlar gösteriliyordu. Bu konuda doğacak hak kayıplarını önlemek amacıyla tutuklama kararlarında her halde somut delil aranacak.
-Mevcut düzenlemeye göre haklarında ifade verilmek üzere yakalama kararı bulunan kişiler yakalandıkları takdirde gözaltına alınarak ifadeleri alınıyordu. Getirilmesi planlanan yeni düzenlemeye göre bu kişiler bir defaya mahsus olmak üzere adli makamlara başvurmayı taahhüt ederse savcı tarafından serbest bırakılacak. Taahhüdünü yerine getirmeyen kişiler hakkında para cezası uygulanacak.

3- Vergi Kaçakçılığı ve Vergi Suçlarına Düzenleme Geliyor
Uygulamada anılan bir diğer sorun vergi suçlarına verilen cezalar ile ilgiliydi. Mevcut düzenlemede sahte fatura suçu kapsamında her takvim yılı için ayrı ayrı hapis cezaları verilmekteydi. Bunun haricinde aynı fiil için hem vergi kabahati hem vergi suçu cezasının öngörüldüğü durumlar mevcuttu. Uygulamadaki bu durum “Non Bis İn İdem- Aynı Fiilden Dolayı İki Kez Yargılama Ve Cezalandırma Olmaz” ilkesi bakımından oldukça eleştiriliyordu. Basına yansıyan iddialara göre bu tartışmalara son vermek amacıyla tek ceza uygulamasına geçiliyor. Ayrıca etkin pişmanlık hükümleri, vergi ve cezaların tamamının ödenmesi halinde bu suçlarda da uygulanabilecek. Getirilecek yeni düzenleme ile kişi suç konusu fiilin cezasına yönelik yargısal süreç başlamadan önce etkin pişmanlıktan yararlananlar cezayı yüzde elli; yargısal süreç başladıktan sonra yararlananlar yüzde yirmibeş indirimli olarak ödeyecek. Getirilecek yeni düzenlemeler ile daha çok uzlaşma yolunun benimsenmesi, vatandaşların yargı süreci ve yüklü cezalardan kurtulması, idarenin de kasasına sıcak para girişinin olması amaçlanıyor.

4- Avukatın Gözaltındaki Müvekkili İle Görüşmesine Sınırlama Getiriliyor

Paketin en çok tartışılan bölümlerinden bir tanesi de avukatların müvekkilleri ile yapacakları görüşmelere getirilmesi planlanan yeni kriter. Soruşturmanın amacını tehlikeye düşürecek somut varlıkların bulunması halinde, avukatın müvekkiliyle görüşmesi bekletilebilecek. Adil Yargılanma Hakkı ve Savunma Hakkı kapsamında birçok avukat tarafından eleştirilen bu düzenleme uyarınca Cumhuriyet Savcısı, özel nitelikli bazı suçlarda, soruşturmanın güvenliği açısından müvekkil ve vekilin görüşmesini bekletebilecek.

5- Lekelenmeme Hakkı Daha Korunaklı Hale Getiriliyor

İletişimin tespiti ve dinlenmesinde elde edilen kayıtlar beraat kararı verilmesi halinde yok edilecek. Bu değişiklik ile Masumiyet Karinesi ve Adil Yargılanma Hakkının önemli bir görünümü olan lekelenmeme hakkının korunması amaçlanıyor.

6- İdareye Yapılan Başvurulara Cevap Verme Süresi Kısaltılıyor.

Halihazırda idareye yapılan başvurularda cevap verme süresi olan 60 günlük sürenin 30 güne düşürülmesi planlanıyor. Böylece vatandaşın sorularına ve başvurularına daha etkin ve hızlı karşılık alabilmesi amaçlanıyor. Ayrıca İdari Yargıda gerekçeli kararların en geç 30 gün içerisinde yazılması hakkında düzenleme getirileceği de pakette bulunan bir diğer konu. Ayrıca kişilerin yargısal süreçlerden daha etkin biçimde haberdar olabilmesi için tebligat haricinde ek haber verme yolları ile ek şartlar getirilmesi planlanıyor. Kişilerin ifadeye çağrılması sırasında SMS, telefon, e-posta gibi yöntemlerin kullanılması amaçlanıyor. Ayrıca Mağdur statüsünde bulunan kişilere duruşmaya çağrılırken çağrı kağıdının yanı sıra açılan davanın iddianamesi de gönderilecek.